Omgaan met spermadonoren

België heeft al enkele jaren te kampen met een aanzienlijke schaarste aan spermadonoren. Hierdoor ligt het aanbod ver beneden de vraag. Heel wat centra voor medisch begeleide voortplanting moeten momenteel een beroep doen op buitenlandse spermabanken om hun patiënten te kunnen helpen.  

In België voorziet de wet dat spermadonatie vrijwillig en anoniem moet gebeuren. Toch is een niet-anonieme donatie in België toegestaan, mits de donor en het ontvangende koppel hiervoor rechtstreeks een overeenkomst sluiten. In dat laatste geval zal de donor ook gezien worden door een psycholoog om de bijzondere aspecten van deze donatie te bespreken.

De kandidaat anonieme spermadonor gaat op raadpleging bij de arts die verantwoordelijk is voor het MBV-centrum.   

De arts zal eerst de modaliteiten van de spermadonatie toelichten en dan via een grondige anamnese en laboratoriumonderzoeken nagaan of de kandidaat-donor beantwoordt aan de selectiecriteria (zie verder).

Als de kandidaat-spermadonor beantwoordt aan de selectiecriteria, krijgt hij een nummer toegewezen (dat zijn anonimiteit waarborgt). Zijn fysieke kenmerken en zijn bloedgroep worden genoteerd met het oog op een latere overeenkomst tussen donor en acceptor. De donor tekent dan de overeenkomst en de geïnformeerde toestemming met betrekking tot de spermadonatie.

Daarna wordt de donor uitgenodigd om sperma te doneren in het andrologielaboratorium, met een frequentie van maximum 2 donaties per maand. Het sperma wordt in het laboratorium ingevroren in rietjes, die worden bewaard in kuipen met vloeibare stikstof bij een temperatuur van-196 °C.

De rietjes worden pas gebruikt na controle van de infectieserologie van de donor (hepatitis B, C, hiv en syfilis) zes maanden na de donatie (180 dagen). We spreken hier van een quarantaineperiode.

Deze donatie is gratis (wettelijke verplichting), maar is er voor elke donatie een tegemoetkoming  voorzien voor inkomstenderving en verplaatsingskosten.

Om de risico's van consanguiniteit (bloedverwantschap) te vermijden, voorziet de wet dat een donor niet meer dan zes "gezinnen" mag helpen tot stand komen.

Het centrum staat er borg voor, wanneer het gaat om een programma van anonieme donatie, dat alle identificatiegegevens ontoegankelijk zullen worden gemaakt.

Criteria voor de selectie van spermadonoren   

• mannen tussen 18 en 45 jaar oud. 
• nooit een spermadonor geweest.
• geen seksueel overdraagbare ziekten op basis van een bloedafname (hepatitis B en C, hiv, syfilis, HTLV-I , chlamydia) en een urineanalyse (chlamydia opsporen via PCR)
• geen genetisch overdraagbare familiale ziekten op basis van een familiale anamnese
• geen genetisch overdraagbare persoonlijke ziekten op basis van een medische anamnese en een bloedafname (karyotype, mucoviscidose, drepanocytose, thalassemie, ziekte van Tay Sachs,…)
• geen zogenaamd 'risicovolle' seksuele gewoonten of levensgewoonten    
• geen gebruik van potentieel mutagene geneesmiddelen en groeihormonen of hypofysaire hormonen van humane oorsprong voor 1989 (zie Creutzfeld-Jacob)
• geen reisgerelateerde risico's (Creutzfeld-Jacob, HTLV-1, Q-koorts, West Nile Virus,….)
• spermocytogram binnen de perken van het normale  
• weerstandstest van het spermamonster aan de invries-ontvriestechnieken